MECAZ ANLAM

Bir sözcüğün gerçek anlamından bütünüyle uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam
denir. Başka bir deyişle bir kelimenin, gerçek anlamı dışında, başka
bir kelimenin yerine kullanılması sonucu ortaya çıkan anlamdır. Bu
kullanımda anlatımı renklendirmek ve kuvvetlendirmek esastır. Mecaz
anlamda iki kelime bir yönüyle benzerlik ilgisi kurularak birbirine
benzetilmiştir.


Bu konuyu bir daha açmayacağım.


İşsizlik sorunu hükümeti terletecek.


Derdim çoktur, hangisine yanayım.


Doktora boş gözlerle bakıyordu.


Bu şarkıya bayılıyorum.


Tatlı sözlerle babasının gönlünü aldı.


Yakında savaş patlayacak.


Hepimiz onun hafif biri olduğunu biliyorduk.


İnce işlere aklım pek ermiyor.


Kitapları taşırken kolum koptu.


İlk damlalardan sonra yağmur birden coştu.


Bu söze gençlerden biri ince bir karşılık verdi.


Onun pişkinliğine bir anlam veremedik.


Cesaretinin kırılmasına sen sebep oldun.


Mecaz anlamlar, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
ve ilgi yollarıyla yapılır. Benzetme yoluyla yapılanlardan biri
istiaredir. İstiare açık ve kapalı olmak üzere ikiye ayrılır. Edebiyat
dersinde söz sanatları arasında incelenir. Eğretileme ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] da denir.

İlgi
yoluyla yapılanlara ad aktarması denir. Ad aktarmasında benzetme amacı
olmaz. İç-dış, parça-bütün, neden-sonuç, sanatçı-yapıt, yer-insan,
yer-olay gibi ilgiler vardır. Aşağıdaki cümleler ad aktarmasına
örnektir. (ad aktarması ayrıca [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] adıyla söz sanatlarında da işlenir.)


Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilâl


Saçını kestir demedim mi?


Bereket yağıyor; çiftçinin yüzü gülecek.


Ayağını çıkarmadan girebilirsin.


Bu olaylara Ankara sessiz kalıyor.


Orhan Veli'yi okur musun?